Ghi chú:
- Đây là bài viết giới thiệu và đánh giá tổng quát dành cho những ai chưa đọc/xem Steins;Gate, không đi sâu vào tình tiết.
- Bài viết này nói về cả visual novel và anime.
- Các điểm đánh giá và thứ tự xếp hạng trong bài viết là số liệu của ngày 22-07-2016. Các số liệu có thể thay đổi theo thời gian.
Sơ lược nội dung
Steins;Gate là câu chuyện kể về Phòng thí nghiệm Thiết bị Tương lai, một phòng thí nghiệm nghiệp dư ở Akihabara, Tokyo đã tình cờ tạo ra một cỗ máy có khả năng gởi e-mail về quá khứ bằng lò vi sóng. Từ đó, họ đi sâu vào nghiên cứu và đồng thời bị chú ý bởi SERN. Trong quá trình nghiên cứu ấy, những thành viên của phòng thí nghiệm phải vật lộn với những lý thuyết về vũ trụ, những vấn đề riêng lẻ của từng người và quan trọng nhất là sự truy đuổi của SERN – tổ chức đang thực hiện những nghiên cứu về đề tài tương tự.
Hệ thống nhân vật
Okabe Rintarou
Thành viên số 001 – người sáng lập nên Phòng thí nghiệm Thiết bị Tương lai. Là một tân sinh viên đại học, đam mê nghiên cứu khoa học nhưng bị chứng chuunibyou, hắn tự đặt cho mình cái tên Hououin Kyouma, tưởng tượng mình là một nhà khoa học điên luôn bị một “Tổ chức” nào đó đang rình rập, thỉnh thoảng rút điện thoại ra nói chuyện một mình và không quên chấm dứt bằng câu “El Psy Kongroo”. Hắn cùng với Makise Kurisu là hai thành viên trong phòng thí nghiệm trực tiếp tham gia vào nghiên cứu.
Makise Kurisu
Một nữ thiên tài hiếm có, tốt nghiệp đại học ở Mỹ năm 17 tuổi và thực hiện nhiều công trình nghiên cứu có tiếng trong giới khoa học. Cô hứng thú với đề tài nghiên cứu về cỗ máy thời gian của Okabe nên đồng ý gia nhập Phòng thí nghiệm Thiết bị Tương lai, và trở thành thành viên số 004, cũng là trợ lý bất đắc dĩ của hắn. Kurisu luôn tỏ ra rất không hợp ý với Okabe.
Các thành viên của Phòng thí nghiệm Thiết bị Tương lai. Từ trái sang: Kiryuu Moeka, Shiina Mayuri, Makise Kurisu, Urushibara Ruka, Amane Suzuha, Faris NyanNyan, Hashida Itaru, Okabe Rintarou.
Shiina Mayuri
Nữ sinh trung học, bạn thời thơ ấu của Okabe, otaku thích may đồ cosplay, cũng là thành viên số 002 của phòng thí nghiệm, với nhiệm vụ chính là... quét dọn và cung cấp lương thực. Cô làm thêm ở May Queen – quán maid cafe của Faris Nyannyan. Mayuri rất ngây thơ và ngốc nghếch nhưng lại là người nhạy cảm nhất trong các thành viên của phòng thí nghiệm. Nhờ thế, cô luôn nhận thấy và quan tâm những vấn đề từ riêng lẻ đến quan hệ qua lại của bạn bè mình.
Hashida Itaru
Bạn học của Okabe, thường được gọi là "Daru", là thành viên số 003 của Phòng với chức vụ là “super hacka” vì hắn rất giỏi về máy tính. Bên trong vẻ ngoài mập mạp, có vẻ trầm và ít nói của Daru là một tính cách biến thái. Hắn là fan eroge cuồng nhiệt.
Amane Suzuha
Một cô gái xuất hiện đột ngột với vai trò là “chiến binh bán thời gian” làm thêm trong cửa hàng màn hình CRT của Tennouji Yuugo. Cô luôn tỏ vẻ năng động, hào hứng, nhưng đôi khi ngốc nghếch và nhà quê. Trong một lần tâm sự cùng Okabe, Suzuha kể về mục đích đến Akihabara của cô là tìm lại người cha mất tích. Sau đó, Okabe đã kết nạp cô làm thành viên số 008 của Phòng.
Kiryuu Moeka
Một cô gái trưởng thành có vẻ ngoài lạnh lùng, ít nói. Cô hầu như không biết nói chuyện, chỉ giao tiếp với Okabe qua mail trên điện thoại. Nhờ tốc độ bấm điện thoại thần thánh mà Okabe đặt biệt danh "Ngón tay tỏa rạng" cho cô. Không rõ nguyên do gì, Moeka đi khắp nơi tìm kiếm chiếc máy tính cổ IBN 5100. Vì biết đến D-mail và nhờ vả Okabe cho mình gửi một tin nhắn về quá khứ thông qua nó, Moeka gia nhập phòng thí nghiệm và là thành viên số 005.
Urushibara Ruka
(Được romaji hóa thành "Urushibara Luka" trong visual novel bản tiếng Anh) Ruka-kun, cái trap lớn nhất Steins;Gate, một đứa con trai với vẻ ngoài hoàn toàn là con gái nếu không nói đến ngực. Cậu luôn rất kính trọng Okabe và gọi hắn là Kyouma-san, thêm câu “El Psy Kongroo” mỗi khi tạm biệt theo ý hắn (nhưng cậu lại thường nói nhầm thành “El Psy Kongree”). Ruka cũng trở thành thành viên số 006 của Phòng sau khi biết về D-mail và nhờ Okabe gởi hộ một D-mail về 16 năm cho mẹ cậu.
Faris NyanNyan
Tên thật là Akiha Rumiho, bạn thân của Mayuri, chơi Rai-Net cực kỳ giỏi, chủ của tiệm maid cafe May Queen NyanNyan. Qua Mayuri, Faris biết đến Okabe. Hai người này tỏ ra rất hợp rơ với nhau, đặc biệt là khi Faris chiều theo những trò hoang tưởng của hắn. Biết đến D-mail, Faris tham gia vào phòng thí nghiệm, trở thành thành viên số 007.
Tennouji Yuugo
Một người đàn ông trung niên với thân hình to lớn, chủ của cửa hàng màn hình CRT, là người chủ nhà cho Okabe thuê tần trên của mình để làm Phòng thí nghiệm Thiết bị Tương lai. Ông có đam mê mãnh liệt với màn hình CRT nên bị Okabe gọi là Mr. Braun. Yuugo có một cô con gái nhỏ tên Tennouji Nae.
Đánh giá
Được biết đến là một visual novel/anime khá “khó tiêu”, Steins;Gate khai thác chủ đề khoa học giả tưởng: du hành thời gian, vũ trụ song song và hiệu ứng con bướm. Xuyên suốt câu chuyện, rất nhiều thuật ngữ, khái niệm khoa học, sự kiện, con người – nhân vật, và một số máy móc có thật được sử dụng. Hơn nữa, vì mang chủ đề du hành thời gian nên mạch thời gian trong phim không liền nhau, làm người xem dễ bị rối. Thế nên, không ít người drop Steins;Gate vì lý do: khó tiếp cận. Nhưng có thật sự Steins;Gate là quá khó để tiếp cận hay không? Cách câu chuyện được thể hiện có quá xa vời? Hãy cùng làm rõ.
Cốt truyện
Câu chuyện của Steins;Gate trải dài qua phần mở đầu và 11 chương trong visual novel và 24 tập trong anime.
Trong một cái nhìn tổng thể, Steins;Gate có một cốt truyện phân chia hoàn hảo: hài kịch cho nửa đầu và bi kịch cho nửa sau. Hơn nữa, câu chuyện như được "bẻ ngược" ở chính giữa (chương 5 trong visual novel và tập 12 trong anime) khi nửa sau đi ngược dòng sự kiện về phần đầu, để rồi cái kết lại liên quan đến những gì xảy là ngay từ đoạn mở đầu. Đó là điểm rất lạ và thú vị ở Steins;Gate, tạo nên một ấn tượng rất riêng.
"Đòn phủ đầu" là một biến cố khác thường xảy ra ngay từ phần mở đầu, lôi cuốn người xem. Đây cũng là tình tiết gây nghi vấn xuyên suốt câu chuyện.
Trong một cái nhìn cụ thể hơn, các tình tiết được xây dựng hợp lý, khoa học, làm cho mỗi tập đều mang những ý nghĩa then chốt trong tính logic của cốt truyện, không có tình tiết nhạt, thừa thãi. Sau khi xem xong toàn bộ tác phẩm và liên kết các sự kiện lại với nhau, người xem sẽ rất bất ngờ và thú vị vì các mắt xích sự kiện được liên kết với nhau rất hoàn hảo: hầu như các tình tiết trước và tình tiết sau đều được liên kết logic, và đặc biệt hơn cả là một số các chương/tập phim không liền mạch nhưng vẫn liên kết sự kiện với nhau.
Vừa giữ mạch cho câu chuyện, vừa điều khiển tâm lý người xem một cách hợp lý là một điểm tốt nữa của Steins;Gate. Nửa phần đầu, người xem được đặt vào vị trí rất thoải mái: các tình tiết gây cười mang đậm văn hóa 2D của Nhật, những phần giải thích các lý thuyết được hình tượng hóa một cách hài hước. Bên cạnh đó, những lời độc thoại chuunibyou của Okabe cũng rất hài. Những đoạn giải thích các lý thuyết khoa học tuy hơi "khó nuốt" nhưng được hài hước hóa nên vẫn ở mức chấp nhận được, không gây căng thẳng không cần thiết cho người xem. Mặt khác, người xem không cần thiết phải hiểu những lý thuyết khoa học này. Điều này không ảnh hưởng đến việc bạn có hiểu được diễn biến câu chuyện hay không. Trong một số trường hợp (rất ít), vài lý thuyết khoa học cần được hiểu để nắm bắt diễn biến, nhưng chúng cũng khá đơn giản.
Máy tính ở phòng thí nghiệm được kết nối đến máy của của SERN.
Tuy nhiên, nhiều tình tiết không ảnh hưởng cốt truyện như thế vẫn không làm loãng mạch diễn biến. Steins;Gate vẫn trở nên nặng nề, căng thẳng khi cần thiết; đặc biệt là những đoạn căng thẳng ấy xen giữa diễn biến hài nhẹ nhàng, tạo nên sự lên xuống hợp lý để giữ cảm giác thú vị ở người xem. Tuy nửa phần đầu được xem với một tâm lý thoải mái, người xem vẫn bị hấp dẫn bởi những điều được khám phá qua các thí nghiệm mà Okabe và Kurisu thực hiện, vẫn hồi hộp ở khi phòng thí nghiệm phát hiện những thí nghiệm đen tối của SERN, và đặc biệt là những e-mail đe dọa.
Steins;Gate trở nên vô cùng dồn dập, cuốn hút khi lên cao trào, đặc biệt là khi cao trào ấy kéo dài liên tục đến một nửa độ dài câu chuyện. Sau biến cố vừa quan trọng vừa bất ngờ như một gáo nước lạnh đột ngột đổ lên đầu người xem, câu chuyện diễn biến dồn dập, tiết tấu không quá nhanh nhưng rất lôi cuốn, đặc biệt là cảm giác hồi hộp ngạt thở mà một visual novel/anime thể loại "thriller" mang lại. Trong phần sau này, giữa độc giả của visual novel và khán giả của anime có sự khác biệt khi mạch truyện của visual novel đi theo nhiều "route", dẫn đến nhiều cái kết khác nhau. Đối với hầu hết người đọc visual novel, họ sẽ đi theo hướng thuận tiện nhất: lấy đầy đủ các cái kết khác và sau đó là lấy True Ending. Tuy nhiên, việc này cũng không ảnh hưởng đến sự gây cấn vốn có, không làm ngắt quãng mạch truyện. Về anime, tuy có một số tình tiết bị cắt giảm nhưng về cơ bản, câu chuyện vẫn diễn biến đúng như nguyên tác, kể cả các tình tiết quan trọng và sức hấp dẫn.
Và cuối cùng, khi căng thẳng lên đỉnh điểm, cảm xúc của người xem bị đẩy xuống vực khi diễn biến của Steins;Gate trở nên nặng nề hơn bao giờ hết. Thế nhưng, cái kết là vô cùng hoàn hảo, tất cả những mảnh ghép được liên kết, tạo nên một câu chuyện hoản chỉnh, tuyệt đối đảm bảo tính logic và tạo một cảm giác thỏa mãn cho khán giả.
Xây dựng nhân vật
Trong Steins;Gate, không có một nhân vật nào thừa thãi.
Thậm chí, không có một nhân vật nào đóng vai trò phụ, mỗi người đều gây ra những tác động then chốt vào mạch truyện, từ những nhân vật chính như Okabe đến những nhân vật tưởng chừng chỉ làm nền như Mr. Braun. Trong đó, mỗi người đều mang một câu chuyện của riêng họ, những ký ức đáng được đồng cảm, kể cả những nhân vật phản diện. Điều này làm cho tính cách và diễn biến tâm lý của nhân vật sâu hơn, tinh tế hơn.
Bên cạnh đó, những câu chuyện riêng của từng nhân vật chỉ được hé lộ ở đúng những giai đoạn then chốt, vừa tạo nên sự gây cấn lẫn cảm giác đồng cảm, vừa hoàn thành những mảnh ghép cho câu chuyện. Đây là một cách xây dựng nhân vật hay và thường được áp dụng trong tiểu thuyết và phim ảnh.
だが 男 だ -- daga otoko da!
Tuy thế, hệ thống nhân vật của tác phẩm này không quá nghiêm túc. Như phần giới thiệt nhân vật đã nêu và nội dung nhẹ nhàng của nửa đầu câu chuyện, chúng ta có thể cảm nhận được những nét quen thuộc thường gặp ở các nhân vật visual novel/anime: chuunibyou, tsundere, okatu biến thái và cả... trap. Đây cũng là những kiểu nhân vật rất thường gặp trong các sản phẩm văn hóa 2D của Nhật - điều khiến cho Steins;Gate không quá xa lạ với người xem.
Hình ảnh
Không lung linh, nhưng đẹp và có nét riêng. Xuyên suốt Steins;Gate là một màu sắc u ám, u ám từ đường phố, nhà cửa đến trong phòng thí nghiệm, Radio Kaikan, quán ăn... Đặc biệt là dùng ánh sáng trong những cảnh đường phố vào ban ngày khá lạ: do sự tương phản cao nên những điểm sáng thì lóa lên, còn những vùng tối thì trầm xuống, tạo nên một cảnh u ám khó tả.
Tông màu vàng khá được chuộng trong Steins;Gate anime.
Một điểm đáng chú ý nữa là trong những tình tiết mà đột căng thẳng được đẩy lên cao, phong cách vẽ nhân vật cũng thay đổi: nét vẽ chi tiết hơn, cử động được diễn tả chân thật bằng nhiều khung hình hơn bình thường,... Điều này đẩy cao yếu tố "thriller" của tác phẩm này.
Âm nhạc
Âm nhạc của Steins;Gate mang một phong cách chủ yếu: điện tử. Những tiếng ghi-ta điện, tiếng rè khi điều chỉnh bước sóng được ưu ái sử dụng nhiều, tạo một màu sắc riêng. Nhạc mở cho các phiên bản visual novel trên các hệ máy khác nhau và nhạc mở cho anime đều mang cùng một phong cách này.
Bên cạnh đó, lời bài hát cũng được đầu tư nhiều. Steins;Gate khai thác chủ đề khoa học giả tưởng - một chủ đề khá khó để tạo sự ăn nhập với âm nhạc. Thế nhưng lời nhạc vẫn tương đối hay, ý nghĩa và phù hợp nội dung tác phẩm. Một phần tạo nên sự thành công này có lẽ là nhờ Shikura Chiyomaru - người lên ý tưởng cho Steins;Gate - đã trực tiếp viết lời bài hát.
Những bản nhạc nền dùng trong visual novel và anime cũng được đầu tư tốt. Bản "Gate of Steiner" mang cảm giác rùng rợn, bí ẩn và trở nên mãnh liệt ở cao trào được chọn làm nhạc chính. Một số đoạn của bản này được biến đổi thành các bản piano: "Gate of Steiner -piano-" rất phù hợp với những tình tiết căng thẳng nhờ giai điệu trải đều, có lúc dồn dập; "One of Selection -Gate of Steiner-" và "Believe me" với tiếu tấu rất chậm, tạo cảm giác sâu lắng thì được dùng chuẩn xác trong những đoạn trầm, buồn. Bên cạnh đó, các bản nhạc nền vui tươi được dùng trong phòng thí nghiệm hay trong những đoạn Okabe và Kurisu đấu khẩu với nhau cũng rất hay và vui tươi.
Hanazawa Kana - seiyuu của Mayuri.
Dàn seiyuu (lồng tiếng)
Phần này có lẽ không có nhiều điều để nói vì những lời khen thường thấy sẽ nghe rất sáo rỗng. Steins;Gate anime đã đạt giải "Best cast" trong AnimeReactor Community Awards năm 2011. Bên cạnh đó, những gương mặt quen thuộc trong làng seiyuu như Hanazawa Kana, Miyano Mamoru, Tamura Yukari, Asami Imai,... đã nói lên tất cả.
Kết
Không là nói quá khi khẳng định rằng Steins;Gate là một trong những visual novel/anime để đời của ngành công nghiệp 2D Nhật Bản. Visual novel Steins;Gate đứng thứ 2 trên bảng tổng sắp của VNDB với điểm đánh giá 9.02, đoạt giải "Game of Excellence" của Famitsu Awards, xếp thứ 6 trong danh sách "Những game lấy đi nước mắt của người chơi nhiều nhất mọi thơi đại " của tạp chí Famitsu và được đề cử cho giải "Best Handheld / Mobile Game" của Golden Joystick Award. Trong khi đó, anime đứng thứ 3 trên bảng xếp hạng của Myanimelist với số điểm 9.17, đoạt các giải "Best Overall Anime", "Best Story", "Best Science-fiction Anime", "Best Character Development", "Best Lead Male Character" (dành cho Okabe Rintarou) và "Best Cast" của AnimeReactor Community Awards năm 2011.
Tất cả những điều trên là kết quả của sự đầu tư kỹ lưỡng, kết hợp nhiều điểm tuyệt vời trên mọi phương tiện của một tác phẩm. Đối với một người đọc visual novel hay xem anime, không có lý do gì để từ chối Steins;Gate cả.